Döviz kurları piyasası her zaman değişiklik gösterebilmektedir. Tabi ki bu değişiklikler niteliklerine göre isimlendirilmiştir. Döviz kurları bu rejimlere göre değişiklik göstermektedir. Döviz kurlarını etkileyen birçok etken vardır. Bu etkenlerin bir kısmı arz ve talep kanunlarına göre olurken bazıları da ülkede ki para piyasasının duruma bağlıdır. İki çeşit kur sistemi vardır. Bu sistemler sabit döviz kuru ve serbest döviz kurudur. Bu iki döviz kurunun arasında olduğu varsayılan döviz kuru ise karma döviz kurudur.
Yazıda Neler Var?
Sabit Kur Sistemi
Bu döviz Kuru Sistemleri Nelerdiriçinde arz ve talep kanunundan söz etmek mümkün değildir. Çünkü bu döviz kurunu belirleyen para otoritelerdir. Bu durumda piyasaya müdahale söz konusu olacaktır. Genelde ellerinde olan bazı araçlar yardımı ile bu müdahaleyi yaparlar. Tabi ki bu kur sisteminin bazı getirileri vardır. Kurların sabit tutulacağının garantisinin verilmesi ithalat ve ihracat yapanlara geleceklerini görebilme imkanı verir. Bu durum aynı zamanda da ekonomi içinde bazı yararlar sağlamaktadır. Bu yararlardan bir tanesi de ekonominin beklenmeyen durumlarla karşılaşma riskinin ortadan kalkması durumudur. Başka bir yararı ise fiyat istikrarının istenilen düzeyde tutulabilmesidir. Bu da enflasyonun önlenmesine yardımcı olmaktadır. Bu sistemde yer alan yerel para belli bir mal sepetine bağlanmaktadır, tabi bu bir para birimi de olabilecektir. Eğer bir para sistemine bağlanacak ise yoğun ticaret yaptığı bir ülke olmalıdır.
Sabit Kur Sorunsalı
Bazen kurun sabit olması yarardan daha çok zarara da neden olabilecektir. Bunların en başında ödemeler bilançosunda yer alan dengesizliklerin meydana gelmesidir. Belirtilen sorunlar beraberinden devalüasyonları da getirebilecektir. Bir başka sorun ise bu kur sistemini benimsemek isteyen ülkeler merkez bankalarında belli miktarlarda rezervler bulundurma zorunluluğudur. Rezervler atıl olacağı için likidite sorunu ortaya çıkacaktır. Nakit sorunlarının ortaya çıkması ile ülke içinde sıkıntılar olacaktır. Devalüasyonun ilk aşamada yapılması dış ticaret açığını ortaya çıkaracaktır. Bu kur sisteminin bir başka sorunu ise güven problemlerini ortaya çıkarmasıdır. Aynı zamanda sabit döviz kuru ticarette sapmalara neden olur. Bu da kaynakların etkin kullanımı engellenecektir.
Esnek Kur Sistemi
Döviz piyasasına hiçbir müdahale olmadan arz ve talep koşullarına göre şekillenen döviz kuru şeklidir. Bu döviz kurunda devletin her hangi bir müdahalesi yoktur. Bu döviz kuruna dalgalı döviz kuru da denilmektedir. Herhangi bir kamu müdahalesi olmadığı için serbest piyasaya uygun bir döviz kuru sistemidir. Bu döviz kuru sisteminde ödemeler bilançosu dengeye gelmektir. Bu döviz kuru ile iç dengeler daha kolay bir şekilde sağlanacaktır. Ödemeler bilançosu bu kur sisteminde otomatik olarak dengeye gelmektedir. Bu durum dalgalanmaları azaltarak istikrarlı olmayı sağlayacaktır. Bu kur sistemi içinde döviz kurunun müdahaleler ile sabit tutulmasına gerek yoktur. Sabit tutulmak zorunda olmayan bir kur sisteminde rezerv zorunluluğu da olmayacaktır. Bu da piyasa içinde ki likiditenin azalmasını engelleyecektir. Esnek döviz kuru sistemi içinde, dış dengenin her hangi bir önemi yoktur. Bu da iç dengeyi daha kolay sağlamak için bir neden olacaktır.
Esnek Kur Ve İç Denge
Esnek döviz kuru sistemi içinde bulunan bir ülkede ekonomi iç denge daha kolay sağlanacaktır. Esnek kurun dezavantajı ise belirsizliklerin çok çabuk ortaya çıkması durumudur. Belirsizlikler kademe kademe fakat oldukça hızlı bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Karma Döviz Kuru Sistemleri
Karma döviz kuru sistemleri sabit döviz kuru ile esnek döviz kuru sistemleri arasında yer almaktadır. Karma sistemler tam ortada yer aldığı için belli benzerliklerle ile birlikte farklılıklarda içermektedir.
Döviz Kuru Sistemleri
Döviz kuru bantları; bu sistem genel olarak sabit döviz kuru sistemine daha yakın olarak tanımlanabilir. Çünkü sadece cari döviz kuru bant içinde kalarak arz ve talep kanunlarına göre şekillenirken, bant dışında kalanlar sabit döviz kuruna göre değerlenmektedir. Döviz kurunun bant dışına çıkması devletin müdahalesini gerektirmektedir. Ancak devlet müdahalesinin istenmediği durumlarda bant geniş tutulmaktadır. Bant geniş tutulduğu zaman döviz kurunun bant dışına çıkması zorlaşacaktır. Bu devlet müdahalesini gerekli kılmayacaktır.
1 Ayarlanabilir sabit kur sistemi; bu sistem içinde döviz kuru ve kur bandı belirlenecektir. Bu kur dışına çıktığı zaman devlet müdahalesi gerekecektir. Ancak istenildiği derece de ayarlanabilecek bu kur sistemleri ile devlet müdahalesi gerekli olmayabilecektir.
2 Kayan parite sistemi; bu sistemle de belli aralıklar arasında olan döviz kuru, denge döviz kuruna ulaşıncaya kadar ayarlanacaktır.
3 Gözetimli dalgalanma sistemi; bu sistem genelde sabit döviz kuruna yakın olan bir kur sistemidir. Kısa dönemde de olsa rezerv sorunu olduğu için her zaman tercih edilen bir kur sistemi değildir.
4 Optimum para sahası; bu kur sistemi içinde yer alan ülkelerin paraları sabit kurlarla birbirine bağlanmıştır. Bu sistemde fiyat istikrarı olacağı için dalgalanmalar daha az olacaktır. Dalgalanmaların az olduğu bir ortamda belirsizlikler de azalacaktır. Belirsizliklerin az olduğu ekonomi her zaman güvenilir olan ekonomi sahasıdır.
